Đột quỵ là một trong những vấn đề sức khỏe nguy hiểm, nguy cơ tử vong cao cùng nhiều biến chứng nặng. Thống kê cho thấy trên thế giới cứ 3 phút có 1 ca tử vong do đột quỵ. Những người vượt qua cửa tử cũng có nguy cơ cao bị méo miệng, liệt nửa người, hạn chế trong vận động và sinh hoạt, ảnh hưởng nhiều tới công việc cũng như cuộc sống.
Vậy đột quỵ là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu cụ thể ra sao? Làm cách nào để phòng ngừa, phục hồi chức năng thần kinh sau đột quỵ?... Các bạn hãy cùng Daiviet Sport tìm hiểu chi tiết thông qua nội dung dưới đây.
Đột quỵ là gì?
Đột qụy hay đột quỵ não còn được gọi là tai biến mạch máu não, là tình trạng não bộ bị tổn thương do quá trình cung cấp máu bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể khiến cho não bị thiếu oxy nghiêm trọng, không có đủ dinh dưỡng để nuôi các tế bào. Trong vài phút ngắn ngủi nếu không được cung cấp đủ máu thì các tế bào não sẽ bắt đầu chết dần.
Do đó, người bị đột quỵ cần được sơ cấp cứu ngay lập tức, thời gian càng lâu thì số lượng tế bào bị chết sẽ càng lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng vận động cũng như tư duy của người bệnh, thậm chí gây tử vong.
Hầu hết những người sống sót sau đột quỵ bị suy yếu về sức khỏe, có các di chứng như: Tê liệt, cử động yếu một phần cơ thể, nói ngọng, rối loạn cảm xúc, thị giác cũng giảm…
Có 2 loại tai biến mạch máu não là đột quỵ do thiếu máu và đột quỵ do xuất huyết.
Đột quỵ do thiếu máu cục bộ chiếm khoảng 85% tổng số ca. Tình trạng thiếu máu xảy ra do xuất hiện các cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch, từ đó cản trở quá trình máu đi lên não.
Đột quỵ do xuất huyết là tình trạng mạch máu đến não bị vỡ khiến máu chảy ồ ạt, từ đó gây xuất huyết não. Nguyên nhân khiến cho các mạch máu bị vỡ là do thành động mạch mỏng hoặc yếu và dẫn đến xuất hiện các vết nứt, rò rỉ.
Người bệnh cũng có thể gặp phải tình trạng thiếu máu não thoáng qua. Đây là tình trạng đột quỵ ở mức độ nhẹ, dòng máu cung cấp cho bộ não chỉ bị gián đoạn tạm thời. Người bệnh cũng có những dấu hiệu của đột quỵ nhưng thoáng qua trong khoảng thời gian ngắn, thường là vài phút. Tuy nhiên, đây cũng là dấu hiệu cảnh báo những nguy cơ nghiêm trọng hơn trong tương lai mà bạn cần lưu ý.
Nguyên nhân gây đột quỵ não
Có nhiều yếu tố có thể là gia tăng nguy cơ bị đột quỵ, được chia ra thành các yếu tố không thể thay đổi và yếu tố bệnh lý.
Các yếu tố không thể thay đổi
- Tuổi tác: Trên thực tế bất cứ ai cũng có nguy cơ bị đột quỵ. Tuy nhiên, người già có nguy cơ lớn hơn. Theo các bác sĩ: Sau độ tuổi 55, cứ mỗi 10 năm thì nguy cơ bị tai biến lại tăng gấp đôi.
- Giới tính: Nam giới có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn so với nữ.
- Tiền sử gia đình: Những người có người thân trong gia đình bị đột quỵ thì bản thân cũng có nguy cơ cao hơn.
- Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp hai so với người da trắng.
Các yếu tố bệnh lý
- Tiền sử đột quỵ: Người có tiền sử bị đột quỵ trước đó có nguy cơ cao tiếp tục bị vào lần tiếp theo, nhất là trong khoảng thời gian vài tháng đầu. Nguy cơ này còn kéo dài trong khoảng thời gian 05 năm, và sau đó sẽ giảm dần.
- Đái tháo đường: Các vấn đề liên quan đến căn bệnh đái tháo đường cũng có nguy cơ gia tăng bệnh đột quỵ.
- Bệnh lý tim mạch: Người mắc các bệnh liên quan tới tim mạch cũng có khả năng bị tai biến cao hơn so với người bình thường.
- Cao huyết áp: Cao huyết áp làm gia tăng sức ép lên thành mạch, lâu dần khiến cho thành động mạch tổn thương và dẫn tới xuất huyết não. Tình trạng tăng huyết áp cũng tạo điều kiện cho các cục máu đông hình thành và cản trở quá trình lưu thông máu lên não. Khám huyết áp chính là một trong những biện pháp để tìm ra căn nguyên gây tai biến não.
- Mỡ máu: Nồng độ cholesterol cao có thể gây tích tụ ở trên thành động mạch, từ đó tạo thành vật cản và gây tắc nghẽn cho mạch máu não.
- Thừa cân, béo phì: Người bị thừa cân béo phì thường kèm theo cao huyết áp, mỡ máu, bệnh tim… do đó làm gia tăng nguy cơ đột quỵ.
- Hút thuốc lá: Trong thuốc lá có nhiều độc tố, người hút thuốc có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 2 lần so với bình thường. Khói thuốc có thể gây tổn thương cho thành mạch máu, gia tăng tình trạng xơ cứng động mạch. Nó cũng gây hại cho phổi, khiến tim phải làm việc vất vả hơn, gây tăng huyết áp.
- Sinh hoạt không lành mạnh: Ăn uống vô độ hoặc không cân bằng dưỡng chất, lười vận động, sử dụng chất kích thích, uống nhiều rượu bia… cũng làm gia tăng nguy cơ bị tai biến mạch máu não.
Dấu hiệu của bệnh đột quỵ
Các dấu hiệu của tai biến thường xuất hiện rồi biến mất rất nhanh, lặp lại nhiều lần, cụ thể:
- Cơ thể mệt mỏi, đột nhiên thấy như không còn chút sức lực.
- Bị tê cứng ở mặt hoặc nửa khuôn mặt, cười bị méo mó.
- Cử động khó khăn hoặc không thể cử động các chi, bị tê liệt ở một bên cơ thể.
- Không thể nâng 2 cánh tay qua đầu cùng lúc.
- Phát âm khó, nói không rõ chữ, nói ngọng, bị dính chữ.
- Hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng, không thể phối hợp các cử động.
- Bị đau đầu dữ dội, cơn đau đến nhanh, gây buồn nôn hoặc nôn.
Trên đây là những dấy hiệu thường thấy. Tùy theo thể trạng của mỗi người mà dấu hiệu có thể khác nhau. Những dấu hiệu của đột quỵ có thể thoáng qua rất nhanh, do đó các bạn không nên coi thường. Nên chủ động tới gặp bác sĩ để kiêm tra càng sớm các tốt. Thời gian “vàng” cho người đột quỵ là 1 tiếng, mỗi phút qua đi thì tình trạng tổn thương hệ thần kinh càng nghiêm trọng hơn.
Phục hồi chức năng thần kinh sau đột quỵ
Các bác sĩ đưa ra khuyến cáo: Bệnh nhân nhập viện vì đột quỵ nên bắt đầu tập vận động sớm (trong 24 – 48h sau khi khởi phát – nếu không có chống chỉ định). Các trường hợp chống chỉ định gồm: Bệnh nhân được thực hiện thủ thuật can thiệp có sử dụng kim đâm vào động mạch; Tình trạng nội khoa kém ổn định; Độ bão hòa của oxy trong cơ thể thấp; Bị chấn thương ở chi dưới.
Sự tiến triển của người bệnh phụ thuộc vào:
- Việc bắt đầu sớm quá trình phục hồi chức năng (nhưng không quá sớm),
- Bệnh nhân có nhiều động lực, chăm chỉ thực hành.
- Cường độ cao và lặp lại nhiều lần với tần suất cao.
- Tập luyện tập trung vào vấn đề cụ thể sẽ tốt hơn các bài tập chung chung.
Thời lượng luyện tập trong ngày ít nhất là 2h và nếu bao gồm cả vật lý trị liệu thì ít nhất là 3h. Các bài tập gồm các động tác đơn giản như:
- Đứng lên, ngồi xuống.
- Đứng lên, ngồi xuống kết hợp lấy đồ.
- Tập với máy tập đi bộ.
- Sử dụng máy tập phục hồi chức năng (3 trong 1, 4 trong 1),.
Ban đầu người bệnh nên tập nhẹ nhàng, sau đó có thể gia tăng dần cường độ và sức nặng. Trên các thiết bị phục hồi chức năng và xe đạp tập hiện nay đều có nút kháng lực để điều chỉnh các bài tập phù hợp với thể trạng của người dùng.
Cách phòng tránh đột quỵ
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, các bạn hãy lưu ý một số điểm sau để phòng ngừa nguy cơ bị tai biến mạch máu não.
Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý
Nguyên nhân gây đột quỵ có thể bắt nguồn từ bệnh lý tim mạch, tiểu đường, mỡ máu… Chế độ dinh dưỡng kém lành mạnh là nguyên nhân hình thành các bệnh này. Do đó, xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh là cách để phòng ngừa đột quỵ hiệu quả.
Các bạn nên ăn nhiều rau củ quả, ngũ cốc, ăn thịt trắng và hải sản, trứng để bổ sung protein cho cơ thể, hạn chế thịt đỏ. Nên hạn chế thực phẩm giàu chất béo, thức ăn nhanh, đồ chiên rán, đồ ngọt.
Việc sử dụng các chất kích thích, đồ uống có cồn như rượu, bia cũng cần được hạn chế tối đa.
Tập thể dục hàng ngày
Tập thể dục thể thao giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, ngoài ra là tăng cường tuần hoàn máu, giúp tim làm việc hiệu quả hơn. Chỉ với 30 phút mỗi ngày và 3 – 4 buổi tập mỗi tuần là bạn đã giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, cùng nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.
Bạn có thể tập tại nhà với các thiết bị thể thao gia đình, đến phòng gym, tới các khu chức năng chuyên về thiết bị thể thao ngoài trời được lắp đặt trong công viên hoặc sân chung cư. Hãy chọn bất cứ môn thể thao nào bạn muốn: Đi bộ, chạy bộ, đạp xe, yoga, aerobic… và bắt tay vào tập luyện.
Giữ ấm cơ thể
Để cơ thể nhiễm lạnh cũng khiến gia tăng nguy cơ tăng huyết áp, gây áp lực lên hệ thống mạch máu. Do đó, các bạn cần giữ ấm cơ thể, nhất là vào thời điểm giao mùa.
Không hút thuốc lá
Hút thuốc lá làm gia tăng nguy cơ tai biến. Nó không chỉ gây tai biến mà còn có hại cho phổi, ảnh hưởng tới người xung quanh. Người bỏ thuốc lá thì sau 2 – 5 năm nguy cơ bị tai biến sẽ giảm về ngang bằng với người bình thường.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Kiểm tra sức khỏe giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và chủ động can thiệp sớm để loại trừ và phòng bệnh hiệu quả.
Những người bị tiểu đường, mỡ máu, bệnh lý tim mạch, huyết áp thì càng nên khi khám định kỳ thường xuyên để tầm soát bệnh tốt hơn.
Trên đây là một số chia sẻ về Bệnh đột quỵ: Nguyên nhân, dấu hiệu, phục hồi chức năng. Các bạn hãy lưu ý để chăm sóc sức khỏe bản thân cũng như các thành viên trong gia đình tốt hơn, tránh được nguy cơ bị tai biến.
Nếu còn câu hỏi nào khác hoặc có nhu cầu mua thiết bị phục hồi chức năng, dụng cụ tập thể dục… Hãy liên hệ với Daiviet Sport để được tư vấn cụ thể, cũng như cung cấp sản phẩm chính hãng!
